'Sponslandschap in de Damse Polders' goedgekeurd

Het LEADER-project, in samenwerking met Natuurpunt Knokke-Heist, situeert zich binnen het Landschapspark Zwinstreek. Het 8 hectare groot weidevogelgebied ligt in de Sint-Donaaspolder, tussen de Hoekevaart (noorden) en de Damse Vaart (zuiden). Het project streeft naar het creëren van een sponslandschap waarbij inrichtingen uit het verleden opnieuw geaccentueerd worden. Het microreliëf dat hierdoor ontstaat, buffert niet alleen het omliggende gebied tegen droogte en wateroverlast maar zal ook de biodiversiteit stimuleren.

Om dit sponslandschap tot stand te brengen, zullen verschillende ingrepen plaatsvinden:

• In de Damse polders worden historische graslanden opnieuw in ere hersteld om de waterhuishouding te optimaliseren en druk uit te voeren op de bodemverzilting in de regio. De grens tussen zoet en zout wordt met behulp van een zeer krachtige plasdraspomp versterkt door een groot weidevogelgebied te bevloeien.
• Daanaast zullen 2,7 km historische laantjes en grachten geaccentueerd en afgekoppeld worden van de Hoekevaart.

Deze ingrepen ten voordele van lokale waterretentie: 

• ondersteunen en bevorderen op hun beurt ook de biodiversiteit, met een focus op 4 doelsoorten (de boomkikker, kamsalamander, grutto en slobeend),
• fungeren als koolstofopslag
• en dragen bij aan klimaatbestendigheid van de omgeving door zoet water de tijd en ruimte te geven.

Vanaf de Damse Vaart-Noord zal je de herinrichting kunnen waarnemen en zullen voorbijgangers kunnen genieten van de natuur. De combinatie van water en weiland heeft een grote aantrekkingskracht voor watervogels. Veel zeldzame soorten eenden zoals slobeend, smient en wintertaling komen er ‘s winters pleisteren en in het voorjaar tot broeden. Nog belangrijker is het recent voorkomen van de boomkikker in het gebied. Ook de zeldzame kamsalamander blijkt zich in de streek nog goed te handhaven.

Het landschap vindt haar oorsprong bij het ontstaan en ontginnen van het Zwin. In de vroege middeleeuwen bestond het landschap uit schorren met zelden overstroomde getijdengeulen. In de 11de en 12de eeuw groeide de vraag naar landbouwgrond in de kustvlakte, wat leidde tot grootschalige inpoldering. Dijken werden aangelegd om stukken schor te beschermen tegen mariene overstromingen, in verschillende fases en met diverse kenmerken in de Zwinstreek. Dit proces omvatte ook de constructie van waterwerken zoals dammen en sluizen en de opkomst van waterstaatkundige organisaties: de polderbesturen.

Niet alle dijken in de omgeving werden aangelegd in functie van landwinning. Zo zijn twee historische dijken, waaronder de Dijk van de Sweertspolder (die van oost naar west door het gebied loopt) defensieve dijken. Dergelijke oude dijken werden gebouwd met lokale materialen zoals klei, veen en graszoden.

Door de geschiedenis en de natuur te integreren, wordt de identiteit van het gebied versterkt en opnieuw zichtbaar gemaakt voor de passant. Het weidecomplex is ook bereikbaar via een veerpont 'De Kobus', die fietsers gebruiken om de Damse Vaart over te steken. Ook de schoolgaande jeugd zal worden getriggerd om terug kennis te maken met het platteland waar nog kikkers, salamanders en andere waterbeestjes leven in de talrijke poelen en waterpartijen.

Dit is een project van het Regionaal Landschap Houtland & Polders samen met Natuurpunt Knokke-Heist en Landschapspark Zwinstreek (in oprichting), gerealiseerd binnen LEADER Noord-West-Vlaanderen en met de steun van de Europese Unie t.w.v. €16.692. De werken starten in de zomer van 2024 waarna het landschap de tijd heeft te herstellen. De plasdraspomp zal in werking treden tijdens het broedseizoen (telkens in het voorjaar) op momenten dat er nood is aan water op de vlaktes.